Płynność inwestycji jest niezmiernie istotną cechą aktywów inwestycyjnych, która często bywa pomijana przez osoby szukające najlepszego sposobu zainwestowania swoich oszczędności. W ogromnej mierze wynika to z faktu, że płynność inwestycji nie jest tak spektakularną cechą, jak choćby zysk z inwestycji czy poziom bezpieczeństwa.Jednak każdy inwestor, świadomie wybierając optymalny dla siebie rodzaj inwestycji, powinien zwrócić uwagę na płynność rozpatrywanych opcji inwestowania.
Jaką płynność inwestycji mają poszczególne aktywa inwestycyjne?
Każdy posiadacz nadwyżek finansowych, który nie chce ich na bieżąco konsumować, staje przed koniecznością podjęcia decyzji o ich ulokowaniu. To, jaką inwestycję wybierze, zależy w dużym stopniu nie tyle od jego wiedzy, ile od cech charakteru. Jakie cechy inwestycji należy wziąć pod uwagę, aby właściwie podjąć decyzję o lokowaniu oszczędności?
Cechy inwestycji, które mają największy wpływ na wybór świadomego inwestora:
Inwestycje dokonywane są celem pomnażania majątku właściciela. Każda inwestycja cechuje się przede wszystkim:
- ilością nakładów, niezbędnych na jej poczynienie,
- korzyściami z inwestycji,
- ryzykiem,
- czasem realizacji inwestycji.
Poszczególne inwestycje cechują się inną strukturą powyższych zmiennych. Bardziej bezpieczne aktywa będą zwykle miały niższą stopę zwrotu. Także im krótszy czas inwestycji, tym premia za jej założenie niższa, co oznacza, że bardziej płynne inwestycje będą cechowały się niższą stopą zwrotu.
Podczas wyboru inwestycji posługujemy się najczęściej zjawiskiem awersji do ryzyka. Każdy inwestor ma własną granicę tolerancji ryzyka. Gracz bardziej agresywny będzie kupował aktywa o wyższym stopniu ryzyka, ale także umożliwiające osiąganie wyższych zwrotów. Bezpieczne aktywa, okupione jednak niższym zwrotem będzie wybierał inwestor o wyższej awersji do ryzyka.
Samej inwestycji dokonuje się przede wszystkim w celu:
- Wzrostu wartości zainwestowanego kapitału – celem inwestora jest zwiększenie wartości kapitału o szacowany wcześniej procent.
- Dochód pasywny – inwestorzy poszukują aktywów do lokowania swoich oszczędności, celem zapewnienia sobie pasywnego dochodu.
- Gromadzenia środków na zakup konsumpcyjny – zwiększenie wartości nominalnej środków celem zebrania pieniędzy na zakup dobra konsumpcyjnego.
- Ochrony przed inflacją – przeniesienie wartości pieniądza w czasie.
- Bezpieczeństwo kapitału – inwestycja jako próba uniknięcia częściowej lub całkowitej utraty kapitału.
Co to jest płynność inwestycji?
Jedną z najważniejszych cech inwestycji, choć często bagatelizowaną przez inwestorów jest jej płynność. Definiowana jest ona jako możliwość zamiany przedmiotu inwestycji na gotówkę po oczekiwanej cenie. To łatwość likwidacji inwestycji i jej zamiany na pieniądz. Z inwestycji noszącej znamiona płynnej można wycofać się w krótkim okresie, np. gdy mamy jakieś nieprzewidziane wydatki. Im mniejsza jest płynność danej inwestycji, tym trudniej z niej wyjść, ale także ją rozpocząć. Pomiędzy dwiema inwestycjami różniącymi się jedynie długością trwania, ta krótkoterminowa będzie bardziej płynna.
Z pojęciem inwestycji nierozerwalnie wiąże się definicja ryzyka płynności. Pojawia się ono, kiedy występują kłopoty ze sprzedażą danego aktywa finansowego w krótkim czasie. Na przykładzie aktywów giełdowych, ryzyko płynności pojawia się, kiedy trudno znaleźć osobę chętną do nabycia naszych akcji. Wówczas możliwość wycofania środków jest bardziej ograniczona i zależna od innych uczestników rynku.
Pieniądz jako absolutnie płynne aktywo?
Pieniądz jest powszechnie akceptowalnym towarem. Za jego pomocą dokonuje się płatności za dobra i usługi. Zdefiniowanie pieniądza nie jest łatwe. Pełni on szereg funkcji w gospodarce.
Uważa się, że pieniądz cechuje się doskonałą płynnością. Posiadając gotówkę, w każdej chwili można zamienić ją na towar. Warto jednak pamiętać o tym, że wartość pieniądza jest zmienna w czasie. Pieniądz sam w sobie nie przynosi dochodu finansowego. Wraz z inflacją spada siła nabywcza danej jednostki pieniężnej. Za posiadane dzisiaj 1 000 zł będzie można w przyszłości kupić mniej dóbr niż teraz.
Warto dodać, że gotówka pełną płynność zachowuje jedynie na krajowym rynku. W przypadku obrotu na rynku międzynarodowym nawet pieniądz nie jest doskonale płynny. Niektóre waluty cechują się większym stopniem płynności.
Inwestycje finansowe – aktywa o ograniczonej, ale wysokiej płynności
Inwestycje na rynku finansowym polegają na zakupie instrumentów finansowych, w celu uzyskania korzyści w przyszłości. Instrumenty te nie mają żadnej wartości użytkowej. Są metodą odkładania bieżącej konsumpcji na rzecz przyszłych korzyści. Cechuje je relatywnie łatwa dostępność i względnie niski próg wejścia w inwestycję.
Lokaty bankowe
Lokaty bankowe, zwane są także depozytami bankowymi. Takie aktywa łączą stosunkowo wysoki stopień bezpieczeństwa wraz z wysoką płynnością. Wprawdzie wraz ze spadkiem stóp procentowych, decyzją Rady Polityki Pieniężnej, zmniejszyła się także i tak już stosunkowo niska opłacalność mierzona stopą oprocentowania depozytów, to dalej są one bardzo popularne ze względu na wysoki poziom bezpieczeństwa. Depozyty do kwoty odpowiadającej 100 000 euro są chronione gwarancją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
Lokatę można założyć na czas określony (lokaty terminowe) np. 12 miesięcy lub na czas nieokreślony tzw. depozyty bieżące (na żądanie, a’vista). Ponieważ w przypadku depozytów na żądanie bank nie ma wiedzy, jak długo środki będą trzymane na rachunku, są one często bardzo nisko oprocentowane lub nawet całkowicie nieoprocentowane.
Rachunki bankowe (ROR, rachunki oszczędnościowe)
Rachunek oszczędnościowo – rozliczeniowy to rachunek bankowy przeznaczony dla osób fizycznych. Środki na rachunku oszczędnościowym są dostępne a’vista. Nie istnieje ustalona kwota wejścia. Rachunek można założyć przy dowolnej kwocie. Również nieograniczone są wpłaty i przelewy. Dlatego też zazwyczaj ROR są nieoprocentowane albo zakładane na bardzo niski procent.
Płynność tego instrumentu jest wysoka. Jeżeli potrzebna jest gotówka, wówczas w każdej chwili rachunek oszczędnościowy można zamienić na środki pieniężne.
Jednostki uczestnictwa
Jednostką uczestnictwa jest część majątku trwałego otwartego funduszu inwestycyjnego. Aktywa wyceniane są przynajmniej raz w tygodniu. Jednostkę można kupić wyłącznie od funduszu, za dokonaniem odpowiedniej wpłaty. W odróżnieniu od akcji giełdowych jednostki można kupować również w częściach setnych. Fundusz inwestycyjny zbywa jednostki uczestnictwa na rzecz inwestorów. Odkupuje je również na żądanie klienta. Może tego dokonać, ponieważ fundusze inwestycyjne angażują zgromadzone środki w instrumenty finansowe, które łatwo zamienić na gotówkę. Płynność takiej inwestycji jest zatem względnie wysoka, a przy tym wycofanie środków nie wiąże się z utratą wypracowanych przez nasz kapitał zysków.
Certyfikaty inwestycyjne
Są odpowiednikiem jednostek uczestnictwa w zamkniętych funduszach inwestycyjnych. Certyfikaty podlegają codziennej wycenie. Ich płynność jest nieco niższa niż w przypadku jednostek uczestnictwa. Certyfikaty nabywa się bezpośrednio do funduszu, ale nie można ich zbyć. Fundusz odkupuje je wyłącznie w określonych w statucie sytuacjach i w granicach środków, których nie przeznaczył na kolejne inwestycje. Fundusz pobiera stosowne opłaty manipulacyjne. Mogą one być pobierane „na wejściu” w inwestycję, „na wyjściu” lub zarówno „na wejściu” jak i „na wyjściu”.
Akcje
Akcje cechują się względnie wysoką płynnością, choć ta w dużym stopniu zależy od kondycji finansowej danej spółki. W przypadku akcji notowanych na giełdzie ogromne znaczenie ma kwestia ryzyka płynności. Nabywając akcje mało płynnych spółek, można spodziewać się, że w obliczu chęci ich sprzedaży możemy mieć kłopot ze znalezieniem nabywcy, zwłaszcza po cenie zbliżonej do ceny rynkowej. Osoby chcące względnie uniknąć lub ograniczyć to ryzyko płynności, powinny nabywać akcje firm, które uważane są za bardziej płynne, a więc prawdopodobieństwo ich szybkiego zbycia w przyszłości jest wysokie.
Płynność akcji jest mierzona przede wszystkim wielkością obrotów. Wraz ze wzrostem wiarygodności emitenta rośnie zainteresowanie akcjami spółki, a co za tym idzie, wzrasta również ich płynność.
Obligacje notowane na Catalyst
Przedmiotami obrotu na rynku Catalyst są obligacje korporacyjne przedsiębiorstw i instytucji finansowych, obligacje komunalne JST, obligacje spółdzielcze banków spółdzielczych, obligacje skarbowe oraz listy zastawne. Pojawienie się rynku Catalyst we wrześniu 2009 roku, pozwoliło na rozwiązanie problemów inwestorów, inwestujących w obligacje korporacyjne i komunalne, które wcześniej nie były przedmiotem obrotu na zorganizowanym rynku. Inwestycje te są bardzo płynne. Istnieje możliwość szybkiego wyjścia z inwestycji, ale zależy ona w największym stopniu od płynności konkretnej obligacji.
Inwestycje rzeczowe – aktywa o względnie niskiej płynności
Względnie niską płynnością charakteryzują się inwestycje w aktywa, w przypadku których próg wejścia jest stosunkowo wysoki. Niższy poziom płynności mają zatem inwestycje w aktywa rzeczowe w tym inwestycje alternatywne.
Inwestycje rzeczowe – nieruchomości, inwestycje alternatywne
Kupując dobra rzeczowe, należy liczyć się z ograniczonym zainteresowaniem na rynku wtórnym. Powodów może być kilka. Każda osoba posiadająca wystarczające nadwyżki kapitału musi jednocześnie być zainteresowana zakupem tego konkretnego dobra. Duży problem mogą mieć osoby inwestujące np. w dzieła sztuki, które charakteryzuje niski stopień płynności.
W przypadku lokowania środków w nieruchomości należy pamiętać o wysokim progu wejścia w inwestycję. Na starcie trzeba zaangażować stosunkowo duży kapitał. Płynność takiej inwestycji jest bardzo niska. Od momentu chęci odzyskania zaangażowanej gotówki może minąć kilka lub nawet kilkanaście miesięcy.
Weksle Inwestycyjne i ich płynność
Fundusz Hipoteczny Yanok dotychczas oferował inwestycję w Weksle Inwestycyjne Nieruchomościowe, na okres 1 roku lub 3 lat, co sprawiało, że ich płynność uznawana była za niską. Zarząd Funduszu w dniu 4 września 2020 roku dokonał zmiany w Regulaminie Nabywania Weksli Inwestycyjnych, dając remitentom-inwestorom możliwość wcześniejszego zakończenia inwestycji. Zmiana ta spowodowała, że Weksle Yanok z aktywa o sztywnej i niewielkiej płynności, przeobraziły się w aktywo o wysokiej płynności.
Obecnie inwestorzy mają możliwość wycofania kapitału z inwestycji w każdej chwili. W Regulaminie Nabywania Weksli Inwestycyjnych pojawił się zapis o możliwości wcześniejszego wykupu Weksli. Warto przy tym zauważyć, że pomimo możliwości wcześniejszego zakończenia inwestycji nie zmniejszyła się wysokość zysku z inwestycji. Zarząd zdecydował jednak o ustaleniu opłaty wykupowej, zależnej od czasu trzymania środków w inwestycji. W pierwszym roku trwania inwestycji nie ma możliwości wcześniejszego wykupu weksla. Jeśli wcześniejszy wykup nastąpi w drugim roku opłata to 6%, a w trzecim roku inwestor będzie musiał zapłacić 4% sumy wekslowej. Taka opłata, stosowana często przez inne instytucje ma przypominać inwestorom, że inwestycja docelowo powinna trwać 3 lata.
Jak zatem wybrać najlepszą inwestycję biorąc pod uwagę cechę, jaką jest płynność inwestycji?
Wybór instrumentu, w który chcielibyśmy zainwestować wiąże się ze skrupulatną analizą cech konkretnego aktywa. Należy wziąć pod uwagę wszystkie jego cechy, a w szczególności zwrócić uwagę na zabezpieczenie się przed ewentualnymi wydatkami w przyszłości. Środki na tzw. czarną godzinę powinny być płynne lub przynajmniej względnie płynne.
Pomocą może służyć teoria portfelowa, budowania portfela aktywów. Warto posiadać m.in. inwestycje, cechujące się wyższą płynnością, aby móc łatwo odmrozić środki w niespodziewanych przypadkach. Dywersyfikacja polega między innymi na budowaniu portfela z aktywów o różnej płynności. Nie należy więc inwestować wszystkich środków w jedną inwestycję, a budować wachlarz aktywów o różnym stopniu płynności.
Adrianna Stachura
Ekonomista, Analityk ds. Wniosków Pożyczkowych
Funduszu Hipotecznego Yanok
